Riskli binaların tespiti, mülk sahiplerinden herhangi birinin; tapu, kimlik fotokopisi, güncel tapu takyidat belgesi, belediyeden alınan UAVT yazısı, emlak vergisi bina bildirimi, ve başvuru dilekçesi ile yapacakları müracaat üzerine, Bakanlıkça lisans verilen ve listesi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın resmi internet sitesinde güncel olarak yayımlanan kurum veya kuruluşlarca yapılacaktır.

Kanunda risk tespiti yaptırılması zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, ülkemizde pek çok binanın; mühendislik hizmeti almadan yapıldığı, malzeme ve işçilik açısından teknik gerekliliklere uygun olmadığı, özellikle beton kalitesinin çok düşük olduğu ve deprem açısından risk taşıdığı belirlenmiştir. Bu yüzden, konutunda güven ve huzur içerisinde yaşamak isteyen, oturduğu binanın riskli olabileceğinden şüphelenen her vatandaşın risk tespiti yaptırması uygun olacaktır.

Risk tespitini yaptırabilmek için mal sahiplerinin 2/3 çoğunluğu ile karar almanıza gerek yoktur. Hisse sahiplerinden sadece birinin lisanslı kuruluşa başvurması yeterlidir.

Riskli binaların tespitini, tahliyesini ve yıktırılmasını engelleyenler hakkında Türk Ceza Kanunu’nun ilgili hükümleri uyarınca Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulacaktır.

Riskli yapı tespitleri ve yıkım işlerinin masrafları mülk sahipleri ya da anlaşma sağladıkları müteahhit firma tarafından karşılanacaktır. Riskli yapı tespiti ile yıktırma işlemlerinin Bakanlık veya İdare tarafından yapılması hâlinde, tespit işleminin masrafı ile yıktırmanın masrafları, ilgili tapu müdürlüğüne bildirilecek ve tapu müdürlüğünce, binanın paydaşlarının müteselsil sorumlu olmalarını sağlamak üzere tapu kaydındaki arsa payları üzerine, masraf tutarında müşterek ipotek belirtmesinde bulunulacaktır

Riskli olarak tespit edilen binalar tapu müdürlüğüne bildirilecek ve tapu kütüğüne işlenecektir. Mülk Sahipleri, tapu müdürlüğünce yapılacak tebligattan itibaren 15 gün içinde, İstanbul’da İlçe Belediyelerine; İzmir, Bursa’da Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Müdürlüklerine, diğer illerde ise, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine verecekleri bir dilekçe ile riskli yapı tespitine itiraz edebilirler.

Riskli bina tespitine yapılan itirazları, 4’ü Üniversitelerce ve 3’ü Bakanlıkça belirlenen ve 7 üyeden oluşan Teknik Heyet inceleyecektir. Teknik Heyetin, riskli bina raporunu uygun bulması halinde rapor kesinleşecek ve yıkım süreci başlayacaktır. İtiraz sonucunda binanın riskli olmadığına karar verilmesi halinde tapuya konulan şerh kaldırılacaktır.

Riskli bina tespitinin kesinleşmesinden sonra bu binaların yıktırılması için mülk sahiplerine 60 günden az olmamak üzere süre verilecek, bu süre içinde riskli binaların yıktırılıp yıktırılmadığı kontrol edilecek, yıktırılmamış ise 30 günden az olmak üzere ek süre verilecek ve verilen bu süreler içinde mülk sahiplerince riskli yapılar yıktırılmaz ise, şikayetin olması durumunda yıktırma işlemleri mahallî idarelerin de iştiraki ile mülki amirler tarafından gerçekleştirilecektir.

Riskli binanın yıktırılması için mülk sahiplerine verilen süreler içerisinde riskli binayı tahliye etmeyen mülk sahibi veya kiracılar İstanbul’da İlçe Belediyelerine, İzmir ve Bursa’da Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Müdürlüklerine, diğer illerde ise Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine bildirilir. Riskli yapıların tespiti, tahliyesi, yıktırma iş ve işlemlerini engelleyenler hakkında, işlenen fiil ve hâlin durumuna göre 26/09/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri uyarınca Cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur.

Kanun’a göre, riskli binaların sicilinde bulunan aynî ve şahsî haklar ile temlik hakkını kısıtlayan veya yasaklayan her türlü şerh (meselâ ipotek hakkı), riskli bina yıktırıldıktan sonra hisseler üzerinde devam edecektir. Bu yüzden, üzerinde ipotek olması riskli binanın yıktırılmasına engel teşkil etmeyecektir.

Riskli bina tespitine yapılan itirazları, 4’ü Üniversitelerce ve 3’ü Bakanlıkça belirlenen ve 7 üyeden oluşan Teknik Heyet inceleyecektir. Teknik Heyetin, riskli bina raporunu uygun bulması halinde rapor kesinleşecek ve yıkım süreci başlayacaktır. İtiraz sonucunda binanın riskli olmadığına karar verilmesi halinde tapuya konulan şerh kaldırılacaktır.

Kanunda geçen 2/3 çoğunluk, mülk sahipleri sayısının 2/3 çoğunluğu değil, sahip olunan hisseler oranında mülk sahiplerinin 2/3 çoğunluğudur.

2/3’lik çoğunluk ile alınacak karara katılmayanların bağımsız bölümlerine ilişkin arsa payları, rayiç değerinden az olmamak üzere anlaşma sağlayan diğer paydaşlara açık artırma usulü ile satılacak. Paydaşlara satış olmaz ise, bu paylar, Bakanlıkça satın alınacak ve 2/3 çoğunluk ile alınan karar uyarınca değerlendirilecektir.

Mülk sahiplerine yapılacak tebligatı takip eden 30 gün içinde en az 2/3 çoğunluk ile anlaşma sağlanamaması hâlinde, Bakanlık, TOKİ veya belediyeler tarafından acele kamulaştırma yapılabilecektir.

Riskli alanlarda, rezerv yapı alanlarında veya riskli binalarda yaşayan vatandaşlarımıza talepleri doğrultusunda 18 aya kadar kira yardımı yapılacak ya da bankalardan kullanılacak kredilerde faiz desteği sağlanacaktır. Ayrıca, Kanun uyarınca yapılacak olan işlem, sözleşme, devir ve tesciller ile uygulamalar; noter harcı, tapu harcı, belediyelerce alınan harçlar, damga vergisi, veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretlerden ve banka ve sigorta muameleleri vergisinden muaf olunacaktır.

Anlaşma ile tahliye edilen, yıktırılan veya kamulaştırılan binaların; mülk sahipleri, kiracıları ve sınırlı ayni hak sahibi olarak bu binaları kullananlar Kanun kapsamında yapılacak yardım ve desteklerden faydalanabilir.

Kanunda belirtilen yardım ve desteklerden faydalanabilmenin şartı riskli binanın anlaşma ile tahliye edilmesidir.

Kira yardımı almak veya faiz desteğinden yararlanmak için mülk sahiplerinin kendi aralarında anlaşma yapması şartı bulunmamaktadır.

Riskli binadaki Mülk Sahipleri;

Başvuru Formu (Islak imzalı olmalıdır)

Nüfus Cüzdanı Aslı ve Fotokopisi

Riskli Yapı Tespit Raporu (Kentsel Dönüşüm Müdürlüğünden alınacak)

Tapu Belgesi ve taşınmaza ait güncel Tapu Kaydı (Bağımsız bölümü belli olmayan arsa paylı tapularda ayrıca Riskli Yapı Tespit Raporunda belirtilen adres ve ada/parsel bilgileri ile uyumlu olacak şekilde bağımsız bölümü gösterir emlak vergi beyannamesi istenecektir)

Riskli Yapı Tespit Raporunda belirtilen, Yapı Kimlik Numarasının alındığı tarihten önceki son 3 aydan veya sonraki son üç aydan herhangi birine ait elektrik, su, doğalgaz, sabit hatlı olmak şartı ile telefon, internet hizmetleri ile ilgili herhangi bir fatura,

Riskli olarak tespit edilen yapıda Yapı Kimlik Numarasının alındığı tarihte ikamet ettiğine ve riskli olarak tespit edilen yapıyı tahliye ettiğine dair eski ve yeni adresini gösteren Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğünden alınacak imzalı, mühürlü Adres Bilgileri Raporu,

Yıkılan Yapılar Formu (Kentsel Dönüşüm Müdürlüğünden alınacak)

Binanın yıkıldığını teyit eden Belediye / İlgili Kurumca verilmiş ıslak imzalı ve mühürlü yazı (Boştur Yazısı) istenecektir. (Kentsel Dönüşüm Müdürlüğünden alınacak)

Hak Sahibine / Vekiline ait vadesiz TL, T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ‘ye ait hesap cüzdanı fotokopisi istenecektir. Bu evraklar ile birlikte İstanbul’da İlçe Belediyelerine, İzmir ve Bursa’da İl Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Müdürlüklerine, diğer illerde ise Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine başvuracaktır.

Riskli binada bulunan İş Yeri Sahipleri ise bu evraklara ilaveten;

1.İmza Sirküleri

2.Sicil Kaydı Belgelerini ilave etmelidir.

Vekâletname İle Başvuru Yapılacak İse;

Vekâletname ile yapılacak başvurularda tüm bu evraklara ilaveten, Vekâletnamede “6306 sayılı Kanun kapsamında yapılacak Kira Yardımı başvurusu için yetki verilmesi” ibaresinin yer alması

Vekaletname Aslı ve Fotokopisi

Vekâletname ile birlikte vekilin Kimlik Aslı ve Fotokopisi gereklidir.

Kanun kapsamında kiracılara taşınma masrafları dikkate alınarak bir defaya mahsus olmak üzere kira yardımı yapılabilir. Kiracıların konut satın almak istemeleri halinde Bakanlık ile protokol imzalayan bankalardan alınacak kredilere faiz desteği verilebilecektir.

Riskli binada bulunan Konut Kiracıları ve Sınırlı Ayni Hak Sahipleri;

Başvuru Formu (Islak imzalı olmalıdır)

Nüfus Cüzdanı Aslı ve Fotokopisi

Riskli Yapı Tespit Raporu (Kentsel Dönüşüm Müdürlüğünden alınacak)

Riskli Yapı Tespit Raporunda belirtilen adres ile uyumlu olacak şekilde başvuru yapan kiracı adına kayıtlı, Yapı Kimlik Numarasının alındığı tarihten önceki son 3 aydan veya sonraki son üç aydan herhangi birine ait elektrik, su, doğalgaz, sabit hatlı olmak şartı ile telefon, internet hizmetleri ile ilgili herhangi bir fatura,

Kiracının riskli olarak tespit edilen yapıda Yapı Kimlik Numarasının alındığı tarihte ikamet ettiğine ve riskli olarak tespit edilen yapıyı tahliye ettiğine dair eski ve yeni adresini gösteren Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğünden alınacak imzalı, mühürlü Adres Bilgileri Raporu,

Yıkılan Yapılar Formu (Kentsel Dönüşüm Müdürlüğünden alınacak)

Kiracı / Vekiline ait vadesiz TL, T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ‘ye ait hesap cüzdanı fotokopisi istenecektir. Bu evraklar ile birlikte İstanbul’da İlçe Belediyelerine, İzmir ve Bursa’da İl Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Müdürlüklerine, diğer illerde ise Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine başvuracaktır. Riskli binada bulunan İş Yeri Kiracıları veya Sınırlı Ayni Hak Sahibi olarak işyeri işletenler ise bu evraklara ilaveten;

İmza sirküleri, (Firmayı temsile yetkili kişilerin)

Sicil Kaydı Belgelerini ilave etmelidir.

Aylık kira bedeli, her yıl Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan Tüketici Fiyatları Endeksi oranında güncellenecektir. Kira yardımının süresi azami 18 aydır.

2023 yılı Nisan ayı itibari ile İstanbul’da 3500 TL, Anadolu’da büyük illerde Ankara, Bursa, Antalya ve İzmir’de 3000 TL, diğer büyükşehirlerde 2500 TL, kalan diğer illerde kira yardımı 2000 TL’ye çıkarılmıştır.

Evet, bulunabilirler, ancak kredi veya kira yardımından hisseleri oranında faydalanırlar.

Riskli binadaki mülk sahiplerinin hepsinin aynı bankadan kredi kullanma zorunluluğu bulunmamaktadır. Mülk sahipleri kredi için Bakanlık ile protokol imzalayan bankalardan istediklerine başvurabilirler. Ancak, mülk sahipleri münferit olarak konut edinmek yerine, birlikte yeni bir bina yaptırmak istiyorlar ise aynı bankadan kredi kullanmaları gerekecektir.

6306 sayılı Kanun uyarınca, yapılacak olan işlem, sözleşme, devir ve tesciller ile uygulamalar, noter harcı, tapu harcı, belediyelerce alınan harçlar, damga vergisi, veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretlerden muaftır. Ayrıca kullandırılan krediler sebebiyle lehe alınacak paralardan da banka ve sigorta muameleleri vergisi alınmaz.

Riskli alanlar, zemin yapısı ya da üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve mal kaybına yol açma riski taşıyan alanlardır. Riskli alanlar Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenir. Bakanlar Kurulu Kararı alınabilmesi için hazırlanacak teknik raporun Bakanlıkça uygun görülmesi ve Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın görüşünün alınması gerekmektedir.

Riskli alanlar Bakanlık, TOKİ veya Belediyeler tarafından belirlenebileceği gibi, yaşadığı yerin riskli olduğunu düşünen vatandaşlarımız da Bakanlığa riskli alan teklifinde bulunabilir.

Riskli alan ilan edilen yerlerdeki yapılar için tek tek riskli yapı tespiti yapılmasına gerek yoktur.

Riskli alanda risksiz bina bulunması hâlinde, bu binalar uygulama dışı tutulabilecektir. Böyle bir durumda, risksiz binanın bulunduğu alan ifraz edilebilecek, ifraz imkânı yok ise maliklerin anlaşması hâlinde binanın hâlihazır durumu korunabilecektir. Ancak, uygulama bütünlüğü bakımından gerekmesi hâlinde, risksiz binalar, malikleri ile yapılacak anlaşmalar çerçevesinde yıkılabilecektir.

Kanun kapsamında yapılacak dönüşümde öncelikli hedef “yerinde dönüşüm”ü sağlamaktır. Ancak, teknik zorunluluklardan dolayı yerinde dönüşüm mümkün olmaz ise rezerv yapı alanları değerlendirilecektir.

Kanun kapsamındaki proje ve uygulamalar süresince, her türlü imar ve yapılaşma işlemleri geçici olarak durdurabilecektir.

Riskli alan ilanından sonra öncelikle alanın mevcut durumu tespit edilecek, hak sahiplikleri belirlenecek, hak sahipleri ile anlaşma yoluna gidilecek ve tahliye ve yıkım işlemleri bu süreçlerden sonra başlayacaktır.

Kanun’un uygulanması ile ilgili en doğru bilgiler; İstanbul, İzmir ve Bursa’da İl Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Müdürlükleri ve diğer illerde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri ile Alo 181 hattından alınabilir.

Riskli alanlarda, Bakanlık, İdare veya TOKİ’nce değil de, vatandaşlarca veya müteahhitlerce uygulamada bulunulması halinde, bu alanlardaki yapıların mevcut alanları için daha önce belediyelerce alınan harç ve ücretlere ilave olarak, sadece kullanım maksadı değişiklikleri ve yapı alanındaki artışlar için hesaplanan harç ve ücret farkları alınacaktır.

Riskli alandaki malikler, kiracılar veya sınırlı ayni hak sahipleri kira yardımı ve riskli alan için Bakanlığımıza veya yetkilendirilen İdareye başvuru yapacaktır. Bu alanlarda yapılacak kira yardımı bedeli proje bazında belirlenecektir.